Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişi niyə imzalanmır? Bakı və İrəvanın baxışları harada toqquşur?
Sülh sazişi niyə imzalanmır? – Bakıdan baxış
Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh danışıqları hələ də nəticə verməyib. 2020-ci ilin müharibəsindən sonra tərəflər dəfələrlə razılığa yaxın görünsələr də, yekun sənəd imzalanmayıb.
İrəvandan səslənən fikirlərə görə, bu prosesin əsas əngəli Bakının irəli sürdüyü şərtlərdir. Lakin Azərbaycanın sabiq xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov bu yanaşmanın birtərəfli olduğunu deyir və sülhün gecikməsində hüquqi, siyasi və beynəlxalq faktorların rol oynadığını vurğulayır.
Konstitusiya mübahisəsi: daxili işlərə qarışmaq, yoxsa hüquqi zərurət?
Erməni politoloq Areg Koçinyanın “JAMnews”da yayımlanan məqaləsində deyilir ki, Azərbaycanın Ermənistan Konstitusiyasına dəyişiklik tələbi birbaşa daxili işlərə müdaxilədir.
Elmar Məmmədyarov isə “JAMnews”a açıqlamasında bu iddianı qətiyyətlə rədd edir. Onun sözlərinə görə, Ermənistan Konstitusiyasında Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə qarşı açıq iddialar var və bu, gələcəkdə sülh sazişinin hüquqi qüvvəsini sual altına ala bilər:
“Areq Koçinyanın “Azərbaycanın Ermənistanın daxili işlərə müdaxilə etməsi” fikri gülməli səslənir. Azərbaycan hüquqi baxımdan Ermənistandan tələb edə bilər ki, onun konstitusiyasında yer alan ərazi iddialarına dair müddəalar çıxarılsın. Mən sülh sazişinin yalnız Ermənistan Konstitusiyasına dəyişiklikdən sonra imzalanmasını istəyərdim. Çünki Paşinyan bu gün var, sabah yoxdur. Növbəti mərhələdə hakimiyyətə gələcək qüvvələr sazişin konstitusiyaya zidd olduğunu əsas gətirib onu ləğv etməyə çalışa bilər”.
Minsk qrupu – simvolik miras, yoxsa siyasi alət?
Sabiq nazir ATƏT-in Minsk qrupu ilə bağlı da maraqlı nüanslara diqqət çəkir. O qeyd edir ki, Ermənistan bu qrupun fəaliyyətinin rəsmi olaraq dayandırılmasına tələsmir. Məmmədyarovun fikrincə, ABŞ və Fransa Minsk qrupunu Cənubi Qafqazda təsir aləti kimi saxlamaq istəyirlər:
“Burada maraqlı bir senari ortaya çıxır: Əgər Ermənistan Azərbaycanla birlikdə ATƏT-ə Minsk qrupunun ləğv olunması ilə bağlı nota versə, bu, ABŞ və Fransanın maraqlarına toxuna bilər. Onlar Qarabağ ermənilərinə humanitar yardım bəhanəsi ilə bu prosesi ləngidə bilərlər”.
O əlavə edir ki, Ermənistan yalnız sülh sazişi imzalanandan sonra bu addımı atmaqda maraqlı görünür.
Vasitəçilər olmadan sülh mümkündürmü?
Areg Koçinyan Azərbaycanın “vasitəçilərsiz danışıqlarda israr etməsini” dominantlıq cəhdi kimi dəyərləndirir. Elmar Məmmədyarov isə vasitəçilərin mövcudluğunu problemin bir hissəsi hesab edir:
“Mən özümün iştirak etdiyim beynəlxalq görüşlərdə görmüşəm ki, vasitəçilər tərəfsiz olmur. Hər biri öz maraqları naminə prosesə təsir etməyə çalışır. Ona görə də birbaşa danışıqlar daha sağlam modeldir. Amma şükürlər olsun ki, hər iki dövlət sülh mövzusunda birbaşa danışıqlara razılıq veriblər”.
Sülh Azərbaycan cəmiyyəti üçün nə qədər vacibdir
Məmmədyarov hesab edir ki, Azərbaycan cəmiyyətində sülhə geniş dəstək var və bu, hökumətin ardıcıl siyasətində əksini tapır:
“Gec və ya tez, yaxşı qonşuluq siyasəti ən yaxşı siyasətdir. Prezident İlham Əliyev son beş ildə sülh sazişi üçün bütün vacib addımları atıb. Ermənistan da bu addımlara cavab verməli və konstitusiyasında dəyişiklik etməlidir”.
Nəticə: sülhə aparan yol hüquqi təminatdan keçir
Elmar Məmmədyarovun sözlərinə görə, hazırkı danışıqlar mərhələsində tərəflər sənədi paraflaya bilər, sənədin imzalanması tələsmədən, hüquqi zəmanətlərin təmin olunmasından sonra baş verməlidir.
“Azərbaycanın gözləntisi, gələcəkdə bu sazişin etibarsız sayılmasının qarşısını almaqdır”.
Sülh sazişi niyə imzalanmır? – Bakıdan baxış
