2020-ci ildə Ermənistanda 700-dən çox mal, o cümlədən də ərzaq və dərman bahalaşacaq
2020-ci il yanvarın 1-dən Ermənistanda Avrasiya İqtisadi İttifaqına (Rusiyanln liderliyi altında) daxil olmayan ölkələrdən gətirilən 700-dən çox malın gömrük rüsumu artırılıb. Bu, ittifaqa üzvlük şərtidir.
Ermənistanın İqtisadiyyat Nazirliyi ehtimal edir ki, gömrük rüsumlarının artırılmasının inflyasiyaya təsiri yarım faiz təşkil edəcək. Yəni rüsumların dəyişməsi ümumilikdə qiymətlərin kəskin sıçrayışına səbəb olmayacaq və əhalinin cibinə zərbə vurmayacaq.
Amma yerli ekkspertlərin fikrincə, qiymət artımı qaçılmazdır, məsələ sadəcə bunun nə dərəcədə dramatik olacağındadır.
Avrasiya İqtisadi İttifaqı (AAİİ) Rusiyanın liderliyi altında fəaliyyət göstərir və Ermənistan, Belarus, Qazaxıstan və Qırğızıstanı əhatə edir. Təşkilat öz üzvlərinin işçi qüvvəsinin, mallarının, xidmətlərinin və kapitalının azad hərəkətini təmin edir.
Ermənistan AAİİ-ə 2015-ci ildə qoşulub və avtomatik olaraq bu təşkilatın Gömrük İttifaqının bir hissəsinə çevrilib. Eyni ildə Avrasiya İqtisadi İttifaqına daxil olan bütün ölkələrdə gömrük rüsumlarını bərabərləşdirmək haqda qərar verilib ki, bu yolla vahid bazarın formalaşdırılması və müttəfiq ölkələrin məhsullarına üstünlük verilməsi mümkün olsun. Ermənistana beş il verilib ki, öz iqtisadiyyatını dəyişikliklərə uyğunlaşdırsın və mənfi təsirləri yumşalda bilsin. Budur, verilə möhlət başa çatıb.
• Ermənistan Avropa İttifaqı ilə əməkdaşlıq haqda sazişi ratifikasiya edən yeganə AAİİ ölkəsi olub
Hansı mallar bahalaşacaq?
Bu siyahıda quş əti, mal əti, düyü, günəbaxan və kərə yağı, süd məhsulları var.
Ermənistana quş əti əsasən ABŞ, Braziliya və Ukraynadan gətirilir. 2020-ci ilə qədər nisbət 22 faiz təşkil edirdi. Dəyişikliklərdən sonra üç faiz yüksəlib.
İri buynuzlu malın əti Ermənistana əsasən AAİİ ölkələrindən yox, Hindistan, Ukrayna və Braziliyadan gətirilir. Gömrükdə idxal rüsumu 12,5 faizdən 15 faizə qədər yüksəlib.
Düyü idxalına görə gömrük rüsumu üç faiz, günəbaxan və kərə yağının, o cümlədən də süd məhsullarının idxalına görə iki faiz artıb.
Dərman preparatları da bahalananlar sırasında olacaq, onların idxalına görə gömrük rüsumu iki-dörd faiz qalxıb.
Amma ən çox üçüncü ölkələrdən gətirilən avtomobillərin qiyməti bahalaşacaq. Onların gömrük rüsumu bir neçə dəfə yüksəlib.
Şərh
Ekspertlər hesab edirlər ki, bahalaşma qaçılmaz olacaq. Və ilk qiymət artımı dalğası 2020-ci il yanvarın sonunda gözlənilir.
Üstəlik iqtisadçı Vahan Xaçatryanın izahına görə, gömrük rüsumlarının yüksəlməsi yalnız siyahıda sadalanan malların bahalaşmasına səbəb olmayacaq. Multiplikativ effekt işə düşəcək. Yəni bir malın bahalaşması digərlərinin də bahalaşmasına gətirib çıxaracaq:
“Bütün bunlar bizim vətəndaşlarımıza da toxunacaq və iqtisadiyyata mənfi təsir göstərəcək. AAİİ ölkələrində gömrük rüsumları Ermənistanla müqayisədə orta hesabla 2,7 dəfə yüksəkdir. Onu da qeyd edim ki, Ermənistan ittifaqa daxil olana qədər açıq qapı siyasəti yürüdürdü, o zaman gömrük rüsumları beş-on faizi aşmırdı”.
Ekspertin fikrincə, üçüncü ölkələrdən gətirilən malların gömrük rüsumlarının dəyişməsi Ermənistan sakinlərinin seçim imkanlarının da azalması deməkdir:
“Biz artıq alışdığımız malların çoxunu ala bilməyəcəyik. Məsələn məişət və ya kənd təsərrüfatı texnikası idxal edən biznes anlayacaq ki, rəqabətə dözə bilmir. Biz Koreyanın yox, Rusiyanın istehsal etdiyi televizorları almalı olacağıq”, – iqtisadçı Vahan Xaçatryan deyir.
